Το δελφικό Ε και οι Επτά Σοφοί



[Πλούταρχος, Περί του ει του εν Δελφοίς 3. Μιλά ο Λαμπρίας, αδελφός του Πλουτάρχου]

Κι όμως, η ερμηνεία που εμείς έχουμε ακούσει είναι απλή και εντελώς σύντομη. Γιατί για εκείνους τους σοφούς, τους οποίους ορισμένοι προσαγορεύουν σοφιστές[1] λέγεται ότι αυτοί καθαυτοί ήταν πέντε: ο Χίλωνας, ο Θαλής, ο Σόλωνας, ο Βίαντας και ο Πιττακός. Ο Κλεόβουλος, όμως, ο τύραννος των Λινδίων, και έπειτα ο Περίανδρος ο Κορίνθιος, ενώ δεν είχαν κανένα μερίδιο στην αρετή ούτε στη σοφία, κατόρθωσαν να αποκτήσουν δια τη βίας φήμη, χάρη στη δύναμή τους, τους φίλους και τις δωρεές τους, και έκαναν εισβολή στον κύκλο των σοφών, διοχετεύοντας και διασπείροντας στην Ελλάδα κάποια γνωμικά και λόγους παρόμοιους μ’ αυτούς που έλεγαν εκείνοι. Οι σοφοί τότε δυσανασχέτησαν, γιατί αφενός δεν ήθελαν να κατακρίνουν την αλαζονεία τους, ούτε αφετέρου να επισύρουν στα φανερά και για χάρη της φήμης το μίσος και τον πόλεμο ανθρώπων με μεγάλη δύναμη. Αφού, λοιπόν, έκαναν συνέλευση εδώ μόνοι τους και συζήτησαν μεταξύ τους το ζήτημα, αφιέρωσαν ως ανάθημα εκείνο από τα γράμματα που είναι πέμπτο στη σειρά και δηλώνει τον αριθμό πέντε, μαρτυρώντας υπέρ του εαυτού τους ενώπιον του θεού ότι είναι πέντε και αποποιούμενοι και αποβάλλοντας τον έβδομο και τον έκτο, επειδή ήταν αταίριαστοι στον κύκλο τους.[2] Ότι αυτά δεν λέγονται άσκοπα θα το καταλάβαινε κανείς, αν άκουγε τους ανθρώπους του ιερού το χρυσό Ε να το αποκαλούν «Ε της Λιβίας», της γυναίκας του Καίσαρα, ενώ το χάλκινο «Ε των Αθηναίων». Το πρώτο, όμως, και αρχαιότατο Ε, που ως προς το υλικό είναι ξύλινο, ακόμη και τώρα το αποκαλούν «Ε των Σοφών», επειδή υπήρξε ανάθημα όχι ενός, αλλά από κοινού όλων τους.




[1] Όπως είναι γνωστό, η λέξη σοφιστής κατά την αρχαϊκή και κλασική εποχή διατηρούσε ακόμη ένα θετικό φορτίο, δηλώνοντας το σοφό, ο οποίος είναι σε θέση όχι μόνο να ασκήσει την τέχνη του, αλλά και να μιλήσει θεωρητικά γι’ αυτήν. Φαίνεται ότι ο Λαμπρίας έχει στο μυαλό του χωρίο του Ηροδότου, όπου γίνεται λόγος για την άφιξη στις Σάρδεις, την εποχή του Κροίσου. διαφόρων σοφιστών, ανάμεσα στους οποίους μνημονεύεται ο Σόλωνας (1.29). Στο χωρίο αυτό είναι φανερό ότι ο Ηρόδοτος μιλώντας για σοφιστές εννοεί κυρίους τους Επτά Σοφούς. Αργότερα ο όρος χρησιμοποιήθηκε για τους δασκάλους της ρητορικής και πολιτικής τέχνης της εποχής του Σωκράτη, οι οποίοι περιόδευαν από πόλη σε πόλη και δίδασκαν τους νέους έναντι αμοιβής. Η κριτική του Πλάτωνα σε βάρος αυτών των ανθρώπων είχε ως συνέπεια ο όρος να αποκτήσει την αρνητική χροιά που διατηρεί και σήμερα.
[2] Η σχέση μεταξύ των Σοφών και του μαντείου των Δελφών επιβεβαιώνεται και από τον Παυσανία (10.24.1). ο οποίος αναφέρει ότι στον πρόναο του ναού του Απόλλωνα βρίσκονταν διάφορα ρητά τους «ωφέλιμα στους ανθρώπους για τη ζωή τους».

Σχόλια