Η αντίθεση μεταξύ Αχιλλέα και Οδυσσέα στον Τήλεφο του Ευριπίδη


Σύμφωνα με ένα επεισόδιο από τη μυθική ιστορία του Τήλεφου, γιου του Ηρακλή, οι Έλληνες, πηγαίνοντας προς την Τροία έχασαν το δρόμο τους και αποβιβάστηκαν στην Τευθρανία, νομίζοντας ότι πρόκειται για την Τροία.[1] Ο Τήλεφος έσπευσε να υπερασπιστεί τη χώρα του, σκότωσε τον Θέρσανδρο, βασιλιά των Θηβών και γιο του Πολυνείκη, αλλά τραυματίστηκε από τον Αχιλλέα. Επειδή το τραύμα δεν έκλεινε, πήρε χρησμό ότι μόνο αυτός που τον πλήγωσε μπορεί να τον θεραπεύσει (το περίφημο ὁ τρώσας ἰάσεται). Έσπευσε, λοιπόν, στην Αυλίδα, όπου οι Έλληνες συγκεντρώνονταν εκ νέου. Ο Τήλεφος, για να εκβιάσει τα πράγματα, απήγαγε τον μικρό Ορέστη. Τελικά ο Αχιλλέας θεράπευσε τον Τήλεφο και ο τελευταίος οδήγησε με ασφάλεια τους Έλληνες στην Τροία. Ο Ευριπίδης έγραψε μια ομώνυμη τραγωδία, αλλά δεν γνωρίζουμε πόσο από το παραπάνω υλικό χρησιμοποίησε στο έργο. Σε ένα καλά σωζόμενο παπυρικό απόσπασμα (149 Austin), που μεταφράζεται παρακάτω, ο Αχιλλέας μόλις έχει φτάσει στην Αυλίδα και συναντά τον Οδυσσέα. Ο Αχιλλέας είναι θυμωμένος, επειδή βλέπει ότι ο στρατός και ο στόλος ησυχάζουν, αντί να είναι έτοιμοι για επιθεώρηση και αναχώρηση. Ο Ευριπίδης με τέχνη σκιαγραφεί την αντίθεση ανάμεσα στην θαρραλέα ορμητικότητα που χαρακτηρίζει τον Αχιλλέα και την συνετή ηρεμία που διακρίνει τον Οδυσσέα:[2]


Αχιλλέας: Μήπως κι εσύ, Οδυσσέα, τώρα δα απ’ τη θαλασσινή σου
χώρα έχεις φτάσει; Πού’ ναι των φίλων η συγκέντρωση;
Γιατί αργοπορείτε; Δεν πρέπει να καθόμαστε αδρανείς.

Οδυσσέας: Αποφασίστηκε να εκστρατεύσουμε κι αυτό αφορά
τους επικεφαλής. Εσύ στην ώρα σου ήρθες, γιε του Πηλέα.

Αχιλλέας: Κι όμως δεν είναι στην ακτή οι κωπηλάτες,
ούτ’ επιθεωρούνται οι οπλίτες.

Οδυσσέας: Θα γίνει σύντομα. Πρέπει κανείς να σπεύδει την κατάλληλη στιγμή.

Αχιλλέας: Πάντα είστε νωχελικοί, καθυστερείτε.
Λόγια μυριάδες λέει ο καθένας καθισμένος,
η δουλειά όμως δεν γίνεται.
Εγώ, καθώς το βλέπετε, πανέτοιμος για δράση
έχω έρθει, και ο στρατός των Μυρμιδόνων. Θ’αναχωρήσω με τα πλοία μου:
των γιων του Ατρέα την χρονοτριβή δεν την αντέχω!



[1] Η ιστορία γινόταν αντικείμενο αφήγησης πιθανότατα ήδη στα Κύπρια έπη.
[2] Ο Οδυσσέας στον Ευριπίδη πιθανώς ήταν αυτός που ερμήνευε σωστά τον χρησμό που δόθηκε στον Τήλεφο: ο ήρωας θα γιατρευόταν από το ίδιο δόρυ που τον πλήγωσε. Έτσι σκουριά από το δόρυ απλώθηκε πάνω στην πληγή και αυτή θεραπεύτηκε με μαγικό τρόπο (συμπαθητική μαγεία).

Σχόλια