ΗΣΙΟΔΟΣ: Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ


Ἡσίοδος, αιολικά Αἰσίοδος, βοιωτικά Εἰσίοδος. Η ετυμολογία του ονόματος του μεγάλου ποιητή των Ελλήνων ήταν σκοτεινή ήδη στην αρχαιότητα. Σώζονται 3 διαφορετικές αρχαίες ερμηνείες της σημασίας του ονόματος:
Γουδιανό ετυμολογικό, λήμμα Ησίοδος
Ησίοδος: στην αιολική «αυτός που πορεύεται την αίσια οδό».[1] Έγραψε Έργα και ημέρες για την εργασία του βίου και τη νομοθεσία. Ή επειδή «βάδισε με αίσιο τρόπο». Γιατί συνάντησε τις Μούσες που δεν τον αντιμετώπισαν όπως τον Θάμυρη. Γι’ αυτό και έγινε άριστος ποιητής.
Μεγάλο ετυμολογικό, λήμμα Ησίοδος
Ησίοδος. Από το μέλλοντα ἥσω [2] και το ὁδός.
Σχόλιο στα Έργα 1
Ησίοδος: βγαίνει από το ἥσις, η ευφροσύνη, και το εἴδω, λέγω.

Πολλοί νεότεροι φιλόλογοι δέχονται την ετυμολογία του Solmsen, ο οποίος θεωρεί ως πρώτο συνθετικό την ρίζα του ἵημι/ἥσω, εδώ με τη μεταφορική σημασία «ξεκινώ», και ως δεύτερο συνθετικό τη λέξη wοδήν, η ρίζα της οποίας υπάρχει σε λέξεις όπως αυδή (φωνή), ωδή, αοιδός, άδω. Η έκφραση ἱείς wοδήν, που σύμφωνα με τον Solmsen υπόκειται πίσω από το όνομα του ποιητή, θα έδινε στη λέξη Ησίοδος τη σημασία «αυτός που ξεκινά τραγούδι».[3]




[1] Δηλαδή σαν να βγαίνει από το αἴσιος (< αἶσα = μοίρα) και το ὁδός.
[2] Μέλλων του ἵημι που σημαίνει «ρίχνω, στέλνω».
[3] Άλλη σύγχρονη ετυμολογία: από υποθετικό αιολικό *wασί-hοδος, όπου το πρώτο συνθετικό θα σχετιζόταν με τη ρίζα wαδ-/wηδ- που δίνει τις λέξεις ἁδύς/ἡδύς, ἡδονή, ἁνδάνω (=απολαμβάνω). Βλ. ήδη την παραπομπή του αρχαίου σχολιαστή στο ἥσις = ευφροσύνη, χαρά. Το όνομα στο σύνολό του θα είχε τη σημασία «αυτός που απολαμβάνει το δρόμο», δηλαδή την περιπλάνηση, μια παραπομπή στο γεγονός ότι οι αοιδοί ήταν περιπλανώμενοι τραγουδιστές.

Σχόλια