Ορφικό νεκρικό έλασμα από την Θεσσαλία




Χρυσό έλασμα από άγνωστη θεσσαλική τοποθεσία, μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.  Ήταν τοποθετημένο μέσα σε χάλκινη υδρία που χρησιμοποιήθηκε ως τεφροδόχος. Το έλασμα φαίνεται να αποτελεί συντομευμένη μορφή άλλων κειμένων που είδαμε ως τώρα (βλ. http://heterophoton.blogspot.gr/search/label/%CE%9F%CF%81%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82), αφού ξεκινά απευθείας με το αίτημα της ψυχής για νερό από την πηγή της Μνημοσύνης. Οι φύλακες της πηγής δεν αναφέρονται άμεσα, αλλά εννοούνται έμμεσα από την ερώτηση που απευθύνουν στην ψυχή του νεκρού. 
      Σ’ αυτό έλασμα, όπως και σε μια ομάδα κειμένων από την Κρήτη, έχουμε αντιστροφή της κατάστασης που είδαμε: το κυπαρίσσι δεν σημαδεύει πια το νερό της Λήθης, αλλά το αείροο (ή αέναο) νερό της Μνημοσύνης. Ο Πλάτωνας αναφέρει τους αέανους ποταμούς του Κάτω Κόσμου, ενώ ο Απολλώνιος ο Ρόδιος (3.860) κάνει λόγο για τα αέναα νερά στα οποία η μάγισσα Μήδεια λούζεται επικαλούμενη τη Βριμώ, τη βασίλισσα των νεκρών (=Περσεφόνη). Πβ. την αριστοφανική παρωδία του Κάτω Κόσμου στους Βατράχους (146).

«Στέγνωσα από τη δίψα και χάνομαι. Αλλά αφήστε με να πιω
απ’ την αείροη κρήνη. Στα δεξιά είναι λευκό κυπαρίσσι».
«Ποιος είσαι κι από πού;» «Της Γης είμαι γιος και του έναστρου Ουρανού,
αλλά το γένος μου είναι ουράνιο».


Σχόλια