Η λατρεία του Σείριου στην Κέα και ο αφανισμός των Φλεγυών




Σύμφωνα με τις επικρατέστερες παραδόσεις οι Φλεγύες ήταν λαός με κοιτίδα τη Θεσσαλία και επιχείρησαν κάποτε να συλήσουν το μαντείο των Δελφών, ενώ ο επώνυμος ήρωάς τους Φλεγύας επιχείρησε να πυρπολήσει το ναό του Απόλλωνα. Εγκαταστάθηκαν και στο νησί της Κέας, όπου συνέχισαν την ασεβή περιφρόνησή τους προς τους θεούς, με αποτέλεσμα να τιμωρηθούν από τον Ποσειδώνα και τον Απόλλωνα:

(Σχόλιο Σέρβιου στην Αινειάδα του Βεργίλιου 6, 618): Αυτοί (οι Φλεγύες), σύμφωνα με τον Ευφορίωνα, ήταν νησιωτικοί πληθυσμοί αρκετά ασεβείς και βέβηλοι προς τους θεούς. Γι' αυτό και ο Ποσειδώνας οργισμένος έπληξε με την τρίαινά του εκείνο το μέρος του νησιού που κατείχαν οι Φλεγύες και τους αφάνισε όλους.  

Η πληροφορία του Σέρβιου σχετικά με τον Ευφορίωνα και την αναφορά του στους Φλεγύες επιβεβαιώθηκε από πάπυρο της Οξυρρύγχου του 1ου αιώνα μ.Χ. Ο πάπυρος διέσωσε ένα απόσπασμα 14 στίχων του Ευφορίωνα, στο οποίο αναπτύσσονται δύο μύθοι του νησιού της Κέας. Ο πρώτος (στ. 4-9) είναι ο μύθος της σωτήριας άφιξης του Αρισταίου στο νησί. Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης, σπουδαίος μάντης και γιατρός. Από το μαντείο των Δελφών έλαβε κάποτε εντολή να πάει στην Κέα να βοηθήσει τους κατοίκους που τους ταλαιπωρούσε η ξηρασία και ο καύσωνας. Εκεί ίδρυσε ναό και λατρεία προς τιμή του Δία Ικμαίου (του κυρίου των βροχών) και έκανε θυσία στον Σείριο ή άστρο του Κυνός, όπως τον έλεγαν οι αρχαίοι, οι οποίοι τον συνέδεαν με τις πιο ζεστές μέρες του καλοκαιριού (τα λεγόμενα κυνικά καύματα). Ο Δίας εισάκουσε τις ικεσίες του και διέταξε από τότε να πνέουν οι ετησίαι, οι ετήσιοι άνεμοι που δροσίζουν τις Κυκλάδες.  
Ο δεύτερος μύθος (στ. 11-12) αναφέρεται στην καταστροφή των Φλεγυών και την ηρωοποίηση δύο γυναικών του λαού αυτού, της Μακελούς και της Δεξιθέας. Σύμφωνα με τις παραδόσεις της Κέας ο Απόλλωνας και ο Ποσειδώνας, όταν αφάνισαν τους Φλεγύες για τον ασεβή χαρακτήρα τους, διέσωσαν μόνο τη Μακελώ και την κόρη της Δεξιθέα, επειδή τους φιλοξένησαν με ζήλο. Σύμφωνα πάντως με ορισμένους συγγραφείς (Νίκανδρος, Οβίδιος) η Μακελώ πέθανε μαζί με τους άλλους Φλεγύες και αυτήν την εκδοχή φαίνεται να ακολουθεί εδώ ο Ευφορίων. Ωστόσο σε κάθε περίπτωση και οι δύο γυναίκες αναβαθμίστηκαν σε κατώτερες θεότητες.
Σε όλο το απόσπασμα που μεταφράζεται παρακάτω μοιάζει να μιλούν οι Μούσες:

(οι τρεις πρώτοι στίχοι είναι πολύ φθαρμένοι)
            [(οι κάτοικοι)]  (θαυμάζανε) τη γνώση του θεού που είχε ο Αρισταίος
προσέχοντας  πότε ο  διψαλέος Κύων μαραίνει την ήμερη βελανιδιά,
            και των νέων τα γόνατα ξηραίνονται άνυδρα.
            Τότε δίνουν προσοχή στο άστρο της Μαίρης [1] που φέρνει κάματο...
            [           ] Γιατί στ' αλήθεια αυτό ή θα σε βλάψει ή θα σε ωφελήσει. [2]
            Αν σωστά υπολογίσεις θα σ’ ωφελήσει, αν κάνεις λάθος σ' έβλαψε.
[           ] κι οι δυο σας [3] μακάρι να είστε ελεήμονες...  
(και η Μακελώ) που πέθανε με τους (άλλους) Φλεγύες.
Εσένα και στο μέλλον θα σε θυμηθούμε, φίλε αοιδέ, [4]
τον Φοίβο ξεγελώντας. Αυτό θα’ ναι το δώρο μας 
για τη γλυκύτητά σου, που γι’ αυτήν αμέτρητα θα μπορούσα να πω.
           

[1] Μαίρη ονομαζόταν το σκυλί του Ικάριου (βλ. την Ηριγόνη του Ερατοσθένη), το οποίο μεταμορφώθηκε στον αστερισμό του Σείριου ή Κυνός. Ο Αρισταίος είχε διατάξει τους Κείους να παρατηρούν κάθε χρόνο οπλισμένοι την επιτολή του Σείριου και να του κάνουν θυσία.
[2] Εδώ φαίνεται ότι οι Μούσες απευθύνονται στον ποιητή.
[3] Εδώ οι Μούσες φαίνεται να απευθύνονται στη Δεξιθέα και τη Μακελώ σαν να ήταν ηρωίδες και εύχονται να εξελιχτούν σε ευμενείς για τους κατοίκους της Κέας θεότητες.
[4] Οι Μούσες απευθύνονται και πάλι στον ποιητή.

Σχόλια