Οι εννιά παρθένες

            Πάπυρος της Οξυρρύγχου του 1ου ή 2ου αιώνα μ.Χ. μας χάρισε 4 στίχους κά­ποιου ποιήματος, στο οποίο μια ομάδα εννέα κοριτσιών περιγράφουν την εμφάνισή τους. Για τους στίχους αυτούς οι φιλόλογοι διαφώνησαν αν πρέπει να αποδοθούν στον με­γάλο λυρικό ποιητή Αλκμάνα ή σε κάποιον ελληνιστικό μιμητή του. Ούτε ο τύπος ἤνθομεν  (είτε επικός, είτε αιολικός [1]) αντί ἤνθομες, ούτε η επανάληψη με αλλαγή προσωδίας (καλά, κᾱλά), ούτε το δίγαμμα F, το οποίο παραλείπεται στις λέξεις Fέμματα και Fιδῆν, μπορούν τελεσίδικα να αφαιρέσουν τους στίχους από τον Αλκμάνα. Πιο σημα­ντικές ενδείξεις για μια ελληνιστική προέλευση του ποιήματος παρέχει η χρήση του επιθέτου μεγάλα σε συνδυασμό με το όνομα της Δήμητρας, χρήση που δε μαρτυρείται πριν από την αλεξανδρινή εποχή, καθώς και η διπλή χρήση της λέξης  Fέμματα, τη μία με δίγαμμα και την άλλη χωρίς, χρήση απίθανη για την εποχή του Αλκμάνα.

Το ποίημα πρέπει να περιεχόταν σε κάποια ανθολογία και είναι γραμμένο σε μια ανάμικτη δωρική και αιολική διάλεκτο που ακολουθεί τον δωρικό τονισμό. Εννέα κοπέλες έρχονται να γιορτάσουν τη Δήμητρα.[2]

῎Ηνθομεν ἐς μεγάλας Δαμάτερος ἐννέ΄ ἐάσσα[ι

παίσαι παρθενικαί͵ παίσαι καλὰ Fέμματ΄ ἐχοίσα[ι]͵

καλὰ μὲν ἔμματ΄ ἐχοίσαι͵ ἀριπρεπέας δὲ καὶ ὄρμ[ως

πριστῶ ἐξ ἐλέφαντος͵ ἰδῆν ποτεοικότας ἄστ[ρῳ

Ήρθαμε στη ναό της μεγάλης Δήμητρας εμείς οι εννιά,

όλες παρθένες, όλες έχοντας ωραία φορέματα,

ωραία ρούχα έχοντας, περιδέραια ξεχωριστά

από κατεργασμένο ελεφαντόδοντο, στην όψη ίδιες μ’ άστρα.....

---

[1] Πβ. Απολλ. Δύσκ., Περί αντ., σελ. 107 Schneider, που αναφέρει ότι ο Αλκμάν στα ποιήματά του διαρκώς αιολίζει, αν και Δωριέας.

[2] Από σχόλιο στον Ύμνο στη Δήμητρα (στ. 1) του Καλλίμαχου μαθαίνουμε ότι ο Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος είχε καθιερώσει στην Αλεξάνδρεια, κατά μίμηση αθηναϊκών εθίμων, την πομπή του καλάθου της Δήμητρας, ενός αγγείου γεμάτου καρπούς για τη θεά της γεωργίας, το οποίο μπορούμε να δούμε να το φορά στο κεφάλι της η Δήμητρα σε ορισμένα αγάλματα. Είναι λοιπόν πολύ πιθανόν ένας όμιλος παρθένων, κανηφόρων ή καλαθηφόρων, να γιόρταζαν πράγματι πομπικά τη Δήμητρα στην Αλεξάνδρεια.