Αλφειός
(Πλούταρχος, Περί ποταμών 19)
"Ο Αλφειός είναι ποταμός της Αρκαδίας, στην περιοχή της Πίσας της Ολυμπίας[1]. Προηγουμένως αποκαλούνταν Στύμφηλος από τον Στύμφηλο, γιο του Άρη και της Δορμοθἐας.[2] Αυτός, επειδή έχασε το γιο του, τον Αλκμαίωνα που αγαπούσε τα άλογα, κυριεύτηκε από τη θλίψη και έριξε τον εαυτό του στον ποταμό Νύκτιμο,[3] ο οποίος μετονομάστηκε από αυτόν σε Στύμφηλο. Αλφειός ονομάστηκε για τον εξής λόγο: ο Αλφειός, ένας από εκείνους που ανήγαγε την καταγωγή του στον Ήλιο[4], ανταγωνιζόμενος τον αδερφό του Κέρκαφο για την εξουσία, τον σκότωσε. Κυνηγημένος από τις Ποινές[5] έριξε τον εαυτό του στον ποταμό Νύκτιμο, ο οποίος μετονομάστηκε από αυτόν σε Αλφειό.
Μέσα σ’ αυτό το ποτάμι φύεται ένα βοτάνι που ονομάζεται κεγχρίτις και μοιάζει με κηρήθρα. Αυτό το βοτάνι το βράζουν οι γιατροί και το δίνουν να το πιουν όσοι έχουν χάσει το μυαλό τους. Μ’ αυτό τον τρόπο τους απαλλάσσουν από τη μανία, όπως ιστορεί ο Κτησίας στο πρώτο Περί ποταμών βιβλίο του.
Εκεί κοντά βρίσκεται κι ένα βουνό που πήρε το όνομά του για τον εξής λόγο: μετά τη Γιγαντομαχία ο Κρόνος, προσπαθώντας να αποφύγει την απειλή του Δία, ήρθε στο όρος Κτούρος, το οποίο μετονόμασε από αυτόν σε Κρόνιο.[6] Κατάφερε να κρυφτεί για λίγο καιρό και αδράχνοντας την πρώτη ευκαιρία πέρασε στον Καύκασο, στη Σκυθία.
Στο βουνό αυτό δημιουργείται ένας λίθος που ονομάζεται κύλινδρος εξαιτίας του ακόλουθου γεγονότος: κάθε φορά που θα αστράψει ή θα βροντήσει ο Δίας, ο λίθος κυλά από την κορυφή του βουνού από το φόβο του, όπως ιστορεί ο Δέρκυλλος στο πρώτο Περί λίθων βιβλίο του."
[1] Κατά τον Ευστάθιο ο ποταμός ονομαζόταν Αλφειός, επειδή το νερό του καταπολεμούσε τη λέπρα (αλφός) και άλλες αρρώστιες: ὕδωρ δέ φασι περί που τὸν Ἀλφειὸν εἶναι͵ ὅπερ ἀλφοὺς ἰᾶται͵ ὅθεν τάχα καὶ ὁ ποταμὸς ἐκλήθη͵ πλεονασμῷ τῆς ει διφθόγγου͵ ὡς ἐπὶ τοῦ ἀδελφειός καὶ τῶν ὁμοίων. Ἀγαθὸν δέ ἐστι τὸ τοιοῦτον ὕδωρ καὶ εἰς λεύκας καὶ λειχῆνας͵ Μελάμποδος χρησαμένου͵ φασὶ͵ τούτοις τοῖς ὕδασιν εἰς καθαρμὸν τῶν τοῦ Προίτου θυγατέρων͵ ὅτε ἐμάνησαν.
[2] Παραλλαγή του Στύμφαλος, ο οποίος θεωρείται μερικές φορές γόνος του Λυκάονα και εγγονός του Αρκάδος, ιδρυτής της πόλης Στυμφάλου, όπου και οι Στυμφαλίδες Όρνιθες.
[3] Κατά τη μυθολογία Νύκτιμος ήταν ο μικρότερος από τους πενήντα γιους του βασιλιά των Αρκάδων Λυκάονα. Ήταν ο μόνος που κατόρθωσε να σωθεί από την οργή του Δία, με την επέμβαση της Γης, που κατακεραύνωσε τον πατέρα και τους αδελφούς του. Βασίλευσε στην Αρκαδία και την εποχή της βασιλείας του έγινε ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα.
[4] Συνήθως θεωρείται γιος του Ωκεανού και της Τηθύος.
[5] Τιμωροί δαίμονες. Ορισμένες φορές ταυτίζονται με τις Ερινύες. Στον ενικό η Ποινή είναι η μητέρα των Ερινυών σε ορισμένες παραδόσεις.
[6] Ο Πίνδαρος στον 10ο Ολυμπιόνικο (στ. 49 κ.εξ.) και ο σχολιαστής του ισχυρίζονται ότι πριν ονομαστεί Κρόνιο όρος το βουνό δεν είχε καμιά ονομασία. Πρόκειται για τον περίφημο λόφο στον χώρο των ολυμπιακών αγώνων.