Απόλλων Βορέας


Εξωτερικός κύκλος (μια σειρά από ονόματα μελών κάποιου λατρευτικού θιάσου)

Καλλίνικος Φ̣ιλ[ονί]κ̣ου, [Ποσει]δώνιος Σωκράτ<ο>υ, Ἡροσῶν Φιλοξένου, Δημήτριο̣[ς] Σωκράτου, Φίλων Σωκράτου, Βορεικοὶ θιασῖται.

Εσωτερικός κύκλος

Βίος Βίος, Ἀπόλλων Ἀπόλλων, Ἥλιο̣[ς] Ἥλιος, Κόσμος Κ[όσ]μος, Φῶς Φῶς.


Διπλή κυκλική επιγραφή του 3ου αιώνα π.Χ. από την ποντική Ολβία στην επιφάνεια ενός μελανόμορφου αττικού αγγείου του 5ου αιώνα. Ο αυτοπροσδιορισμός Βορεικοὶ για τα μέλη αυτής της ομάδας πρέπει να σχετίζεται με τον προσωποποιημένο βόρειο άνεμο (Βορέας) και υπάρχουν πράγματι ενδείξεις (πέντε γκράφιτι και η παρούσα επιγραφή) για μια λατρεία του «Απόλλωνα Βορέα» μεταξύ των Ιώνων αποίκων στον βόρειο Εύξεινο Πόντο, η οποία χρονολογείται από την αρχαϊκή περίοδο (6ος αιώνας π.Χ.). Ενδέχεται οι διαφορετικοί τίτλοι ή ονόματα που αναφέρονται εδώ (Βίος, Κόσμος και Φως) να θεωρούνταν ιδιότητες ή επίθετα του Απόλλωνα Βορέα. Μια σύνδεση με τις ορφικές ιδέες είναι επίσης δυνατή, αφού η φρασεολογία παρουσιάζει ομοιότητες με τα οστέινα ορφικά πλακίδια από την Ολβία (βλέπε ΕΔΩ). Στους Ορφικούς Ύμνους ο Απόλλων χαρακτηρίζεται ως φωσφόρος δαῖμον που τα βλέπει όλα και φέρνει το φως στους θνητούς και λέγεται ότι κατέχει τα όρια ολόκληρου του Σύμπαντος, ἔχεις δέ τε πείρατα κόσμου παντός.

Η επίκληση Βορέας είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της λατρείας του Απόλλωνα σε αποικίες της Μιλήτου στη βόρεια-δυτική ακτή του Εύξεινου Πόντου. Πίσω από το επίθετο θα πρέπει να κρύβεται κάποιος αιτιολογικός μύθος, χτισμένος σύμφωνα με το πρότυπο της σύγκρουσης μεταξύ του προστάτη θεού των Ιώνων αποίκων στον Εύξεινο Πόντο και των εχθρικών δυνάμεων του βόρειου ανέμου. Μπορούμε να παραβάλουμε την επίκληση του Απόλλωνα Νικηφόρος Βορέου σε οστέινο πλακίδιο από το Μπερεζάν. Η συμπερίληψη του ως ονομασία του Απόλλωνα υποδηλώνει μια λατρεία ενός θεού του καιρού, στον οποίο γίνεται επίκληση για ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, τόσο στη θάλασσα όσο και στην ξηρά. Φαίνεται επίσης ότι υπήρχε μια σύνδεση μεταξύ των ακραίων καιρικών συνθηκών και των επιδημιών. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι βρίσκουμε τον Απόλλωνα Βορέα να τιμάται στο ιερό του Απόλλωνα Ιητρού στην Ολβία (στο λεγόμενο Δυτικό Τέμενος).